سرور لینوکس چیست و چه کاربردهایی دارد؟

اگر بخواهیم پرکاربردترین سیستم‌عامل‌های فعلی را نام ببریم قطعاً لینوکس جزء دو سیستم‌عامل برتر محسوب می‌شود که بر روی انواع سرور قابل نصب است. در این نوشته قصد داریم به طور مفصل به بررسی پرسش سرور لینوکس چیست پرداخته و با توزیع‌های محبوب و پرکاربرد لینوکسی بر روی انواع سرور ابری یا سرور مجازی آشنا شویم تا به راحتی درهنگام راه‌اندازی سرور بتوانیم سرور ویندوزی مورد نظر خود را انتخاب نماییم.

سرور لینوکس چیست؟

در یک تعریف ساده، در پاسخ به سوال سرور لینوکس چیست باید بگوییم سروری است که یکی از توزیع‌های سیستم‌عامل Linux روی آن نصب شده است. بهتر است قبل از پرداختن به سرور لینوکس و کاربردهای آن، قدری با سیستم عامل لینوکس آشنا شویم.

برخلاف سیستم‌عامل Windows که منابع آن انحصاراً در اختیار شرکت مایکروسافت است و انتشار و بروزرسانی توسط این شرکت انجام می‌شود، هسته‌ی لینوکس Open Source می‌باشد که همین تفاوت باعث شده توزیع‌های بسیار مختلفی توسط گروه‌ها و شرکت‌های معتبر تهیه و منتشر شود.

سیستم‌عامل لینوکس شبه ‌یونیکس محسوب می‌شود که اولین نسخه از آن در سپتامبر ۱۹۹۱ توسط لینوس توروالدز منتشر شد.

بزرگترین مزیت سیستم عامل لینوکس را می‌توان متن باز بودن آن دانست که باعث شده توزیع‌های عمومی و خصوصی بسیار متفاوتی بر اساس آن ساخته شود. در حال حاضر صدها توزیع مختلف از لینوکس بر روی انواع سرور، رایانه‌ی شخصی، موبایل و مین‌فریم نصب شده و برای کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرور لینوکس یک نوع کارآمد و قدرتمند از سیستم عامل متن باز لینوکس (OS) است.

هریک از نسخه‌های سیستم‌عامل لینوکس، منابع سخت‌افزاری دستگاه را مدیریت کرده و اجرا برنامه‌ها را کنترل می‌کند. علاوه‌بر این، در برخی از توزیع‌های لینوکس، یک رابط کاربری (UI) نیز در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. در توزیع‌های بدون رابط کاربری، مدیریت سیستم‌عامل از طریق خط فرمان امکان‌پذیر است.

طیف وسیعی از توزیع‌های لینوکس در کنار جامعه‌ی بزرگ توسعه‌دهندگان لینوکسی در سراسر جهان این نوید را به ما می‌دهد که تقریباً برای هر هدفی حداقل یک توزیع مناسب در اختیار ما قرار دارد که باعث می‌شود خروجی کار در یک حالت بهینه و پایدار قرار بگیرد.

حالا که با سیستم‌عامل لینوکس آشنا شدیم به این پرسش پاسخ می‌دهیم که سرور لینوکس چیست. درصد قابل‌توجهی از سرورهای جهان را سرورهای لینوکسی تشکیل داده است. از سرورهای کوچک گرفته تا بزرگ‌ترین ابررایانه‌ها، لینوکس توانسته همواره جایگاه خود را به‌عنوان یک سیستم‌عامل مناسب سرور حفظ کند.

کارآمدی، ایمنی و به‌روزرسانی دائم سیستم‌عامل لینوکس باعث شده تا سرورهای Linux به‌عنوان یکی از گزینه‌های اصلی برای سازمان‌های کوچک و بزرگ تلقی شود. با استفاده از لینوکس، سازمان‌ها می‌توانند ابرهای عمومی و خصوصی و کانتینرهای منعطف را راه‌اندازی کرده و خدمات خود را با سرعت بالا در اختیار مشتریان قرار دهند.

سرور لینوکس چیست و چه کاربردهایی دارد؟

اگر بخواهیم پرکاربردترین سیستم‌عامل‌های فعلی را نام ببریم قطعاً لینوکس جزء دو سیستم‌عامل برتر محسوب می‌شود که بر روی انواع سرور قابل نصب است. در این نوشته قصد داریم به طور مفصل به بررسی پرسش سرور لینوکس چیست پرداخته و با توزیع‌های محبوب و پرکاربرد لینوکسی بر روی انواع سرور ابری یا سرور مجازی آشنا شویم تا به راحتی درهنگام راه‌اندازی سرور بتوانیم سرور ویندوزی مورد نظر خود را انتخاب نماییم.

سرور لینوکس چیست؟

در یک تعریف ساده، در پاسخ به سوال سرور لینوکس چیست باید بگوییم سروری است که یکی از توزیع‌های سیستم‌عامل Linux روی آن نصب شده است. بهتر است قبل از پرداختن به سرور لینوکس و کاربردهای آن، قدری با سیستم عامل لینوکس آشنا شویم.

برخلاف سیستم‌عامل Windows که منابع آن انحصاراً در اختیار شرکت مایکروسافت است و انتشار و بروزرسانی توسط این شرکت انجام می‌شود، هسته‌ی لینوکس Open Source می‌باشد که همین تفاوت باعث شده توزیع‌های بسیار مختلفی توسط گروه‌ها و شرکت‌های معتبر تهیه و منتشر شود.

سیستم‌عامل لینوکس شبه ‌یونیکس محسوب می‌شود که اولین نسخه از آن در سپتامبر ۱۹۹۱ توسط لینوس توروالدز منتشر شد.

بزرگترین مزیت سیستم عامل لینوکس را می‌توان متن باز بودن آن دانست که باعث شده توزیع‌های عمومی و خصوصی بسیار متفاوتی بر اساس آن ساخته شود. در حال حاضر صدها توزیع مختلف از لینوکس بر روی انواع سرور، رایانه‌ی شخصی، موبایل و مین‌فریم نصب شده و برای کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرور لینوکس یک نوع کارآمد و قدرتمند از سیستم عامل متن باز لینوکس (OS) است.

هریک از نسخه‌های سیستم‌عامل لینوکس، منابع سخت‌افزاری دستگاه را مدیریت کرده و اجرا برنامه‌ها را کنترل می‌کند. علاوه‌بر این، در برخی از توزیع‌های لینوکس، یک رابط کاربری (UI) نیز در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. در توزیع‌های بدون رابط کاربری، مدیریت سیستم‌عامل از طریق خط فرمان امکان‌پذیر است.

طیف وسیعی از توزیع‌های لینوکس در کنار جامعه‌ی بزرگ توسعه‌دهندگان لینوکسی در سراسر جهان این نوید را به ما می‌دهد که تقریباً برای هر هدفی حداقل یک توزیع مناسب در اختیار ما قرار دارد که باعث می‌شود خروجی کار در یک حالت بهینه و پایدار قرار بگیرد.

حالا که با سیستم‌عامل لینوکس آشنا شدیم به این پرسش پاسخ می‌دهیم که سرور لینوکس چیست. درصد قابل‌توجهی از سرورهای جهان را سرورهای لینوکسی تشکیل داده است. از سرورهای کوچک گرفته تا بزرگ‌ترین ابررایانه‌ها، لینوکس توانسته همواره جایگاه خود را به‌عنوان یک سیستم‌عامل مناسب سرور حفظ کند.

کارآمدی، ایمنی و به‌روزرسانی دائم سیستم‌عامل لینوکس باعث شده تا سرورهای Linux به‌عنوان یکی از گزینه‌های اصلی برای سازمان‌های کوچک و بزرگ تلقی شود. با استفاده از لینوکس، سازمان‌ها می‌توانند ابرهای عمومی و خصوصی و کانتینرهای منعطف را راه‌اندازی کرده و خدمات خود را با سرعت بالا در اختیار مشتریان قرار دهند.

آمار استفاده از سرور لینوکس را در زیر بررسی خواهیم کرد

بر اساس آمار منتشرشده توسط W3Cook در سال ۲۰۱۵ و با پالایش ۱ میلیون دامنه در سرویس Alexa، حدود ۹۶٫۵۵ درصد از سرورهای وب را سرورهای لینوکسی تشکیل داده است! این آمار برای سرورهای ویندوزی و FreeBSD به ترتیب ۱٫۷۳ و ۱٫۷۲ درصد است.

همچنین بر اساس آمار منتشر شده توسط موسسه‌ی W3Techs در سال ۲۰۲۰ و پس از پالایش حدود ۱۰ میلیون دامنه در سرویس الکسا، ۳۰ درصد از سرورهای وب را سرورهای لینوکسی تشکیل می‌دهد. این عدد برای ویندوز سرور ۲۱٫۹ درصد و مابقی مربوط به سایر سیستم‌عامل‌های Unix است؛ بنابراین بازهم لینوکس بالاترین میزان استفاده را در سرورها دارد.

این تفاوت آشکار در میزان به‌کارگیری سیستم‌عامل‌ها در سرور (به‌ویژه سرورهای وب)، نشان‌دهنده‌ی برتری محسوس لینوکس نسبت به رقبای خود است.

سرورهای لینوکسی برای مدیریت سخت‌ترین نیازهای برنامه‌های تجاری مانند مدیریت سیستم و شبکه، مدیریت پایگاه‌داده (Database) و خدمات وب‌سرویس (Web service) طراحی و تنظیم شده‌اند. به دلیل برتری لینوکس در امنیت، ثبات و انعطاف‌پذیری، اغلب سازمان‌ها استفاده از سرورهای لینوکسی را در اولویت کاری خود قرار می‌دهند.

سیستم‌عامل‌های مختلف سرور لینوکس چیست

همان‌طور که در ابتدای مقاله ذکر شد، به علت Open Source بودن هسته‌ی سیستم‌عامل لینوکس، صدها و هزاران توزیع مختلف بر اساس آن منتشر شده است. برخی از این توزیع‌ها بسیار محبوب و پرکاربرد هستند و برخی دیگر کاملاً گمنام و کم‌کاربرد می‌باشد که در انواع سرور لینوکس کاربرد دارد.

در این قسمت قصد داریم معتبرترین توزیع‌های لینوکسی را بررسی کنیم.

سیستم عامل لینوکس اوبونتو Ubuntu

این توزیع آن‌قدر محبوب و فراگیر شده که شاید نیازی به معرفی نداشته باشد. هم نسخه‌ی Desktop و هم Server آن جزء محبوب‌ترین توزیع‌ها به شمار می‌رود. این توزیع توسط شرکت Canonical پشتیبانی می‌شود که اولین نسخه از آن در سال ۲۰۰۴ منتشر شد و توانست خود را به‌عنوان یک توزیع متفاوت نشان دهد.

این توزیع دارای زیر نسخه‌‌های متعددی است که باعث شده تا در دستگاه‌های مختلف اعم از سرور، PC، تبلت، تلفن‌های هوشمند و حتی Cloud VPS مورد استفاده قرار بگیرد. جالب است بدانید که این توزیع محبوب بر اساس توزیع Debian ساخته شده است.

Kubuntu، Xubuntu و Lubuntu همگی از خانواده‌ی اوبونتو بوده و توسط کنونیکال پشتیبانی و به‌روزرسانی می‌شود.

علاوه‌‌بر محیط دسکتاپ جذاب این توزیع، قابلیت Try Ubuntu توانسته در جذب مخاطب جدید نقش مؤثری ایفا کند. این قابلیت به کاربر اجازه می‌دهد بدون نصب سیستم‌عامل بتواند محیط آن را روی رایانه‌ی خود تجربه کند.

جدیدترین نسخه‌ی پایدار اوبونتو با نام ۲۲٫۰۴ در آپریل ۲۰۲۲ منتشر شده است.

سیستم عامل لینوکس دِبیَن Debian

توزیع دبیان را می‌توان پدر توزیع‌های مهم دیگری مانند Ubuntu و Kali Linux دانست. اولین نسخه از این توزیع در سپتامبر ۱۹۹۳ منتشر شد که جزء قدیمی‌ترین توزیع‌های لینوکسی در کنار RedHat به شمار می‌رود.

این توزیع برای هر دو دسته‌ی دسکتاپ و سرور مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته گستردگی این توزیع در سرورها بیشتر از دسکتاپ است. Debian یکی از گزینه‌های مطلوب برای راه‌اندازی Cloud و infrastructure آن به شمار می‌رود.

در مخزن دبیان حدود ۵۹۰۰۰ پکیج متفاوت وجود دارد که بر روی آخرین نسخه‌ی پایدار این توزیع قابل نصب است. این مخزن، دبیان را به یکی از کامل‌ترین توزیع‌های لینوکسی تبدیل کرده است.

جدیدترین نسخه‌ی این توزیع با نام ۱۱٫۳ (Bullseye) در مارس ۲۰۲۲ منتشر شده است.

سیستم عامل لینوکس سِنت او اس CentOS

اولین نسخه از این توزیع محبوب در سال ۲۰۱۴ منتشر شد و یکی از مهمترین سرور لینوکس‌های حال حاضر می‌باشد. این توزیع توسط Red Hat و بر پایه‌ی Red Hat Enterprise Linux منتشر شد. در دسامبر ۲۰۲۰ شرکت Red Hat توسعه‌ی CentOS را متوقف کرد بنابراین آخرین نسخه‌ی این توزیع مربوط به همین سال می‌شود که ۷٫۹-۲۰۰۹ نام دارد.

سیستم عامل لینوکس فِدورا Fedora

یکی دیگر از توزیع‌های محبوب و البته قدیمی لینوکس که توسط Fedora Project توسعه و پشتیبانی می‌شود. چیزی که این توزیع را از توزیع‌های دیگر متمایز می‌کند، انتشار سه نسخه‌ی متفاوت Workstation (برای دسکتاپ)، Server Edition و Cloud image است که هرکدام کاربرد مخصوص به خود را دارد.

در اغلب موارد، فدورا پیشتاز معرفی پکیج‌ها و تکنولوژی‌های جدید در بین سایر توزیع‌های لینوکسی است. قابل‌ذکر است که نسخه‌های جدید از Red Hat Enterprise و CentOS بر پایه‌ی این توزیع منتشر می‌شود.

اولین نسخه از توزیع فدورا در سال ۲۰۰۳ و آخرین آن در ماه می ۲۰۲۲ منتشر شده است.

مزایای سرور لینوکس چیست

حالا که با ماهیت سیستم‌عامل لینوکس و توزیع‌های محبوب آن آشنا شدیم، لازم است بدانیم مزایای سرور لینوکس چیست و سرورهای لینوکسی چه برتری‌های نسبت به سرورهای دیگر برای سازمان‌ها به ارمغان می‌آورد.

پایداری و امنیت

همان‌طور که در قسمت‌های قبل اشاره شد، برخلاف سیستم‌عامل‌های دیگر مانند ویندوز، لینوکس یک هسته‌ی Open Source است که باعث شده صدها توزیع با ویژگی‌ها و کاربردهای مختلف منتشر شود.

تنوع در توزیع‌های لینوکس این امکان را در اختیار سازمان‌ها قرار داده تا برای هر هدف و نوع خاصی از سرور، چندین توزیع با کاربرد اختصاصی در اختیار داشته باشند. تنوع در توزیع‌ها علاوه بر تمرکز هر نسخه بر روی امکانات مورد نیاز یک کاربرد خاص، باعث می‌شود تا ابزارهای غیرضروری حذف شده و سیستم‌عامل در بهینه‌ترین حالت ممکن مورد استفاده قرار گیرد. این درست نقطه‌ی مقابل سیستم‌عامل ویندوز سرور است که فقط چند نسخه‌ی محدود از آن توسط مایکروسافت منتشر می‌شود و سازمان‌ها در انتخاب نسخه‌ی مناسب خود کاملا محدود هستند.

این تنوع در توزیع‌های لینوکس باعث شده تا سرورهای لینوکسی همواره در پایداری، امنیت و انعطاف‌پذیری جایگاه برتر را از آن خود کرده و بازدهی کاملاً بهینه و اقتصادی را در اختیار سازمان‌های خرد و کلان قرار دهند.

به دلیل گستردگی جامعه‌ی توسعه‌دهندگان توزیع‌های لینوکس، ایرادات امنیتی در مدت‌زمان کوتاهی شناسایی شده و وصله‌های موردنیاز آن به‌سرعت منتشر می‌شود که باعث افزایش ضریب امنیت سرورهای لینوکسی شده است.

سیستم‌عامل رایگان سرور لینوکس

اکثر توزیع‌های لینوکس رایگان هستند که باعث کاهش هزینه‌های سازمان می‌شود. اهمیت این ویژگی زمانی بیشتر آشکار می‌شود که یک سازمان به تعداد زیادی سرور نیاز دارد و در صورت استفاده از ویندوز سرور ناگزیر است برای هر سرور لینوکسی خود یک لایسنس سیستم‌عامل تهیه کند.

پشتیبانی از زبان‌ها و اسکریپت‌ها

سرورهای لینوکسی از تمامی زبان‌های یونیکسی مانند PHP، Perl، Python و… پشتیبانی می‌کند درحالی‌که سرورهای ویندوزی فقط برنامه‌های نوشته شده به زبان ASP و ASP.Net را پوشش می‌دهند.

همین تفاوت باعث شده تا بیشتر سازمان‌ها استفاده از سرورهای لینوکسی را در دستور کار خود قرار دهند.

سرور لینوکس رایگان

باتوجه‌به کاربرد گسترده‌ی سرورهای لینوکسی، بسیاری از سازمان‌های بزرگ و کوچک داخل ایران برای انجام امور خود نیازمند بهره‌مندی از قابلیت‌های این سرورها هستند. توزیع‌های لینوکسی روی ضعیف‌ترین سخت‌افزار هم قابل‌اجرا بوده که به سازمان اجازه می‌دهد حداقل هزینه را برای راه‌اندازی سرور موردنیاز بپردازد.

برای سازمان‌های مستقر در ایران که مخاطب آنها را افراد ساکن در ایران تشکیل می‌دهد، استفاده از سرور لینوکس مستقر در ایران یک گزینه‌ی ایده‌آل محسوب می‌شود. شرکت آسیاتک یکی از معتبرترین مراکز داده‌ی کشور به شمار می‌رود که به دلیل سابقه‌ی طولانی و کیفیت بالای سرویس‌های ارائه شده، میزبانی بخش قابل‌توجهی از داده‌های مشتریان ایرانی را به خود اختصاص داده است.